Ademhaling en Hartcoherentie

Vervolg Introductie Hartcoherentie

-

Ademhaling en Hartcoherentie

Het in de Verenigde Staten van Amerika gebaseerde Heartmath Institute doet al tientallen jaren onderzoek naar het hart en de invloed op de fysiologie en het welbevinden van de mens – zo ook specifiek naar hartfrequentie en de invloed van ademhaling en hartcoherentie. 

We hebben al jaren een goed inzicht in de hersenfrequentie, maar het onderzoek naar de hartfrequentie is nog in de beginfase. We weten al wel dat de hartfrequentie vele malen hoger ligt dan de hersenfrequentie en ook dat de informatievoorziening niet zozeer van de hersenen naar het hart gaat maar andersom.

“Ons hart is dan ook de dirigent van het autonome zenuwstelsel dat alle onderbewuste processen in ons lichaam regelt. Als de variaties in ons hartritme heel regelmatig zijn, geeft het hart aan de hersenstam het signaal om hormonen te produceren die ons een goed en ontspannen gevoel geven.”

Met andere woorden het hart communiceert de ‘status’ van de persoon naar de hersenen, waarna de ‘status’ in de hersenen vertaald wordt in een op een waardeoordeel gebaseerde waarneming. Deze waarneming die leidt tot gedachten en uiteindelijk tot gedrag. 

Veiligheid is ontzettend belangrijk voor allerlei processen in het lichaam. Het is nu ook aangetoond dat iedere verandering, die een persoon wil maken, allereerst door het hart dient te gaan en a.h.w. daar ‘goedgekeurd’ dient te worden – een goed gevoel over de situatie. 

Dit is op zich best heel begrijpelijk, want wanneer het hart ‘oké’ is met de verandering, ontstaat er dus veiligheid m.b.t. de verandering. Er ontstaat ‘acceptatie’ op cellulair niveau en dit maakt de persoon (veel meer) toegankelijk en tegelijkertijd ontvankelijk voor de verandering. 

Onder stress zijn hartritme variaties heel grillig. Het hart geeft het signaal om de bij stress behorende hormonen te gaan produceren, die ons rusteloos en gespannen maken. Zo blijft stress zichzelf eindeloos voeden. Rust momenten daarentegen ondersteunen het immuunsysteem. Dit ondersteund verder een zo snel mogelijk herstel van de cliënt met PTSS.

Ademhaling is naast de hartslag de meest fundamentele activiteit van ons systeem.

We ademen altijd, dag en nacht! Dit geeft aan hoezeer ademhaling letterlijk van minuut tot minuut met onze kwaliteit van leven verbonden is. 

Als er iets niet goed zou zijn in onze ademhaling, als er een verkeerde gewoonte van ademen zou zijn ontstaan, dan heeft dat bij elke ademhaling iets van een negatief resultaat - dag en nacht. Dat kan uiteindelijk een sterk opstapelend effect tot gevolg hebben.

“We kunnen dit proces eenvoudig doorbreken met een bewust gekozen regelmatige en rustige ademhaling. De variaties in ons hartritme gaan dan synchroon lopen met de ademhaling en daardoor ontstaat hartcoherentie. Dit geeft het hart de opdracht aan de hersenstam om ‘rustig stemmende hormonen’ te produceren.”

Hartcoherentie is geïnspireerd op het boek “Maigrir par la coherence cardiaque” van David O'Hare en verder het baanbrekende werk van de Oekraïense dr. Konstantin Buteyko. Buteyko heeft uitvoerig onderzoek verricht naar de relatie tussen ademhaling en gezondheid. Hierop baseerde hij een methode die sinds vele jaren door de Sovjetoverheid is toegepast, o.a. in het ruimtevaart-programma. 

Buteyko heeft veel ontdekt en veel bereikt en het mooie ervan is dat alles terug te voeren is tot enkele simpele beginselen.

De twee hoofdfuncties van ademen zijn: 1) onze cellen van zuurstof te voorzien en 2) kooldioxide (CO2) uit ons systeem te verwijderen. We hebben het gevoel dat we bij diep inademen lekker veel zuurstof binnen halen. Het lijkt erop dat hierdoor aan onze zuurstofbehoefte wordt voldaan. Maar hier begint meteen de tegenstelling. 

“Onze ademhalingsreflexen worden niet aangestuurd door het zuurstofgehalte maar door het CO2 gehalte in ons bloed. Het voldane gevoel na ademhalen ontstaat in werkelijkheid door het verwijderen van CO2.”

Stel dat de zuurstof uit de lucht zou verdwijnen, dan gaan we niet naar adem snakken maar worden wij slaperig. Echter, wanneer het CO2 gehalte in de lucht sterk zou toenemen, dan gaan we naar adem snakken, zelfs al zou de lucht nog ruim voldoende zuurstof bevatten! 

“Het kooldioxide gehalte (CO2) in ons bloed regelt onze ademhaling - niet het zuurstofgehalte (O2) in ons bloed .”

Het CO2 gehalte bepaalt in ons lichaam ook de afgifte van zuurstof aan onze cellen. Dit is een vernuftig systeem, bekend als het 'Bohr effect'. De rode bloedlichaampjes transporteren de zuurstof via ons bloed door het lichaam en daar waar de meeste zuurstof nodig is wordt het afgestaan, waar geen zuurstof nodig is wordt het niet afgestaan. 

Hoe werkt dit? Door middel van het CO2 gehalte op die plek! Als het CO2 gehalte laag is wordt er geen zuurstof afgestaan aan de cellen, als het hoog is wel! Het CO2 gehalte in de lucht is zeer laag vergeleken bij het CO2 gehalte in ons systeem. Bij elke uitademing verliezen we dus CO2.

Als we nu te veel lucht in- en uitademen verliezen we te veel CO2, waardoor het gehalte in ons systeem zo laag kan worden dat het bloed geen zuurstof meer afstaat aan de cellen! Hoe hard we ook ademen, we voelen alle symptomen van zuurstoftekort in ons systeem alleen maar verder toenemen! 

Dit is wat er gebeurt bij hyperventilatie, wat letterlijk betekent dat we ‘te veel lucht in- en uitademen’. Dit kan dan ook worden gemeten door een te laag CO2 gehalte in het bloed.

Maar als het CO2 gehalte de adem reflex bepaalt zouden we toch vanzelf minder gaan ademen bij een laag CO2 en zou alles toch weer goed zijn? Ja, dat zou in een goed afgesteld systeem dat zich in een veilige modus bevindt inderdaad gebeuren. En hier komt het echte probleem duidelijk naar voren, ons ademhalingssysteem is ontregeld!

Door de in onze samenleving bijna permanent geactiveerde 'vecht, of vlucht fysiologie’ in situaties waarin we niet

hoeven te vechten of vluchten, is ons systeem zo ingesteld

dat het bij een te laag CO2 gehalte al een ademhaling impuls geeft. Toch, als we echt zouden moeten vechten of vluchten voor ons leven dan zou dat een grote fysieke inspanning

vergen.

Ons hele systeem bereidt zich daarop voor zodra die vecht of vlucht modus wordt geactiveerd. Dit is ook het geval bij PTSS. Het lichaam anticipeert onder andere op een enorme productie van CO2 die moet worden afgevoerd, door op een lager punt met de respiratie te beginnen. Omdat deze fysiologische activering onderbewust plaatsvindt en er geen direct gevaar dreigt, hebben we geleerd hiermee te leven en deze staat dan als normaal te ervaren.

Dat brengt ons op de volgende vier basispunten over een gezonde ademhaling:

1. Je ademt door je neus, in en uit, ook bij inspanning!
2. Alleen inademen vergt actie, uitademen gaat vanzelf door spierontspanning.
3. Je ademt vanuit je middenrif (naar je buik toe a.h.w.).
4. Je ademt natuurlijk en rustig, niet diep zodat je niet te veel lucht in- en uitademt.

Voor velen van ons betekent dit dat wij onze onderbewuste ademhalingsinstructies dienen te herprogrammeren. Dit zal enige tijd vergen, maar het is vanwege de vele positieve ‘bijwerkingen’ zeer de moeite waard – al vanaf de eerste dag en dat maakt het dan ook meteen heel goed te doen en vol te houden! Het effect is altijd meteen merkbaar en men vindt het een heel goed hulpmiddel wat men graag gebruikt. Het is een gebruikersvriendelijk hulpmiddel wat door cliënten ook na een integraal en holistische PTSS en trauma-hersteltraject graag dagelijks gebruikt wordt.

Een handig hulpmiddel om deze ‘gezonde ademhaling’ te ondersteunen en de ‘ongezonde ademhaling’ te doorbreken en daardoor hartcoherentie te bereiken is de zogenaamde ‘Respiroguide Pro’ computer applicatie (een computer of mobiele telefoon app). 

Door de eenvoudige applicatie word je begeleid in het bewust ademen. Het begint met een ‘nulmeting’ en daarna een bewuste ademhaling van zes (6) keer per minuut ademen, steeds vier (4) seconden in en zes (6) seconden uit. Na verloop van tijd wordt overgeschakeld naar vijf (5) ademhalingen per minuut, steeds vier (4) seconden in en acht (8) seconden uit. 

Dit proces is bijzonder relaxerend en uit onderzoek is gebleken dat de psychobiologische effecten van hartcoherentie tot enkele uren na de oefening blijven bestaan. Mensen die de oefening dus tweemaal per dag doen hebben er vaak de gehele dag profijt van. 

Wanneer men het ook nog eens gebruikt voor het slapen gaan dan ontstaat er een zeer relaxte aanvang van de slaapcyclus. Dit is erg belangrijk voor mensen met PTSS. Deze dagelijkse oefening helpt en ondersteunt daarom dan ook niet alleen het ontstaan van hartcoherentie, maar het is een perfecte algemene ondersteuning bij chronische stress, tijdens en na een integraal PTSS hersteltraject.